De messen van Solingen zijn wereldberoemd. Zonder hen zou bijna niemand buiten Duitsland van het bestaan van de stad afweten. De conclusie dat het de messen waren die Solingen een plaats in de (cultuurhistorische) geschiedenisboeken bezorgden, zou echter kortzichtig zijn. Want zonder de geografische faciliteiten van de regio zou de lokale messenproductie - en daaronder vooral de kunst van het slijpen - waarschijnlijk nooit de leidende rol hebben bereikt die zij thans vervult.

Talloze waterlopen, ertslagen en de nabijheid van Keulen als belangrijk handelscentrum - drie punten zonder welke Solingen nooit zou zijn geworden wat het nu is: een wereldberoemd centrum voor de messenmakerij. Niet voor niets is dan ook niet het begrip "Solinger mes" beschermd, maar de herkomstbenaming "Solingen" zelf: alleen de geografische omstandigheden maakten de ook nu nog bestaande concentratie van vakkennis mogelijk, waarmee Solingen de bijnaam "messenstad" verdiende. Al in het midden van de 12e eeuw, toen Solingen nog als dorp handelde, werden aan de loop van de Wupper en zijn zijrivieren messen gemaakt. Door de verschillende locatie-eisen van de verschillende fabricagestappen ontstond al snel een sterk ontwikkelde arbeidsverdeling: er waren smeden, er waren harders, er waren slijpers en tenslotte waren er de herders die verantwoordelijk waren voor de montage. Terwijl verharders en herders relatief pretentieloos bijeenkwamen in kleine werkplaatsen of binnenplaatsen op de stadsruggen, ontwikkelden de werkplaatsen van de slijpers zich in de lager gelegen beek- en rivierdalen. In de zogenaamde slijpershuisjes slijpen de ambachtslieden hun zwaarden op draaiende slijpstenen die door water worden aangedreven. Geen leven zonder water, zegt men. Voor de slijpers van Solinger zwaarden gold echter: geen water, geen werk. Waren het aanvankelijk uitsluitend wapens die in de werkplaatsen van Solingen werden geproduceerd en die al snel een uitstekende reputatie genoten bij alle heersende huizen van de omringende landen, in de loop der tijd ontwikkelde zich ook een bloeiende messen- en bestekindustrie in het stadje in het Bergisches Land, dat tegenwoordig Freiheit heet. Geen wonder: niet alleen waren de eisen aan de productievoorwaarden gelijkwaardig, maar ook de reeds geschoolde vaardigheden van de plaatselijke meester-ambachtslieden zorgden voor de beste voorwaarden. Bewust van hun eigen kwaliteitsnormen verkregen de betrokken gilden in 1571 een "messenmakersprivilege" en daarmee de herkomstaanduiding "Me fecit Solingen" - een predicaat dat de Solingse messen al in de middeleeuwen stevig in de hoofden van de kopers verankerde.

Wat door de ruimtelijke omstandigheden op natuurlijke wijze was gegroeid, bleek vervolgens een echt voordeel voor de messen van Solingen te zijn, omdat de werkverdeling echte specialisten in de afzonderlijke disciplines opleverde. De specialisten maakten goede messen. Goede messen zorgden voor een goede reputatie. De goede reputatie leidde tot een grotere vraag. En door de toegenomen vraag werd Solingen als vestigingsplaats voor messenmakers tot ver buiten de stadsgrenzen aantrekkelijker. Dit had tot gevolg dat in de loop van de 16e eeuw een ware stroom van ambachtslieden naar Solingen trok, waardoor de bundeling van kennis en kunde in de regio nog werd versterkt. In de huisjes langs de Solinger beken werkten tot honderd slijpers naast elkaar en ook het aantal huisjes steeg in de 17e eeuw tot drie cijfers: De hoogtijdagen van de messen van Solingen waren aangebroken.

De messen van Solingen reduceren tot hun slijpsel zou een fatale kleinering zijn van de andere betrokken ambachtslieden. Toch zijn het tot op de dag van vandaag vooral de uitstekende snijkwaliteit - dat wil zeggen de tijd dat een mes zijn scherpte behoudt - en de uitvoering van het slijpwerk zelf, die de reputatie van de messen uit Solingen door de eeuwen heen hebben bepaald. De slijperijen zijn nu al lang verdwenen, maar het werk van de slijper is nog steeds van groot belang voor de kwaliteit van elk blad. Ook al hebben slijpmachines allang de weg gebaand voor massaproductie in de messenindustrie, het handwerk van een gekwalificeerde meesterslijper kan nog steeds niet worden vervangen zonder aan kwaliteit in te boeten. Traditionele en verfijnde technieken zoals de dunne slijping uit Solingen, de volslijping uit Kessel of het fijnslijpen in de stadia van het plateren en blauwschilderen zijn zeldzaam geworden, maar zij maken het verschil tussen een mes en een goed mes. Een Solingen mes, in feite. En dat is vandaag de dag nog steeds zo.