Het geslacht Coffea, dat tot de familie van de rode peper behoort, omvat meer dan 100 soorten; slechts twee daarvan zijn van belang voor de commerciële teelt: Arabica (C. arabica) en Robusta-koffie (C. caneophora). De groenblijvende bomen worden respectievelijk vijf en acht meter hoog. Uit hun kleine witte bloemen komen de koffiebessen, waarvan het vruchtvlees elk twee zaden bevat: de koffiebonen. Omdat nieuwe bloesems over een lange periode worden gevormd, dragen de bomen bloesems en vruchten in alle graden van rijpheid op hetzelfde moment.

Arabica-koffie komt oorspronkelijk uit de Ethiopische hooglanden, terwijl robustakoffie van oorsprong uit West- en Centraal-Afrika komt en beter bestand is tegen de klimatologische omstandigheden in de laaglanden. Tegenwoordig worden overal ter wereld in de tropen en subtropen koffieplantages aangelegd, op voorwaarde dat de bodem rul is en goed van voedingsstoffen wordt voorzien. De oogst van de rode koffiebessen neemt drie maanden in beslag. Ze worden in de zon gedroogd tot de zaden erin "rammelen". Daarna worden de koffiebonen uit hun peulen bevrijd en als groene koffie verkocht.

Naast het typische aroma van geroosterde zaden, is cafeïne de stof waar het bij koffie allemaal om draait. Verrassend genoeg heeft koffie aanvankelijk een kalmerend effect: als je gaat liggen na een kop koffie, val je goed in slaap; daarom schenken veel ziekenhuizen graag koffie voordat je naar bed gaat. Als u wakker blijft, voelt u het verkwikkende en stimulerende effect van cafeïne - slapen is er dan niet meer bij. Aangezien cafeïne ook via de slijmvliezen van de mond wordt geabsorbeerd, is het effect sneller als de slok koffie (of een product dat cafeïne bevat) langer in de mond wordt gehouden.