De iemondsoort groeit in struik- of boomvorm en kan een hoogte bereiken van drie tot acht meter. De roze bloemen kunnen al eind januari verschijnen, maar dan mag het nog niet vriezen. In de midzomer rijpen de fluweelharige vruchten, waarvan de meestal keiharde pit het zaad - de eigenlijke amandel - beschermt. Er is veel kracht nodig om bij de amandel te komen; alleen de zogenaamde "gekraakte amandelen" kunnen relatief gemakkelijk worden gekraakt en de hamer kan in de lade blijven.

De amandelboom wordt al 4.000 jaar gekweekt en is daarmee een van de oudste gekweekte fruitsoorten. Oorspronkelijk afkomstig uit Zuidwest-Azië, veroverde hij via Klein-Azië en Egypte het Middellandse-Zeegebied in twee variëteiten - zoete amandelen en bittere amandelen. De belangrijkste teeltgebieden voor zoete amandelen zijn Californië, dat aan de helft van de wereldvraag voldoet, en Spanje en Italië. Spaanse amandelen worden meestal minder geïrrigeerd dan de Californische en hebben een intensere smaak. In Duitsland gedijen amandelbomen alleen in gebieden waar ook wijn kan worden verbouwd.

Bittere amandelen bevatten tot acht procent amygdaline, een giftige bittere stof die in het lichaam blauwzuur doet vrijkomen. Zoete amandelen, die slechts onbeduidende hoeveelheden amygdalin bevatten en zonder beperkingen eetbaar zijn, werden al vroeg gekweekt. De mild geurende amandelolie, die voor ongeveer 55 procent in de amandelen zit, wordt gebruikt voor cosmetische doeleinden. Bittere amandelen worden ook in plantages geteeld. De bittere amandelolie die daaruit wordt gewonnen, wordt chemisch verwerkt, ontdaan van amygdaline en gebruikt voor smaakstoffen (bijvoorbeeld in amaretto en marsepein) en als ingrediënt in parfums.